Việc bổ sung các loại vitamin và khoáng chất trong những năm tháng đầu tiên của trẻ là điều quan trọng mà ba mẹ nào cũng quan tâm. Tuy nhiên, nếu như đã sử dụng cho con nhiều loại dinh dưỡng mà con vẫn không hấp thu, chững cân, thậm chí còi cọc thì ba mẹ cần làm gì để cải thiện ? Cùng các chuyên gia Rasmun phân tích qua bài viết dưới đây.
Hấp thu dinh dưỡng có nghĩa là gì?
Khi trẻ em tiêu thụ thức ăn, thức ăn sẽ được đi xuống dạ dày. Tuy nhiên, chúng không dừng lại ở đó mà tiếp tục di chuyển vào ruột, nơi hệ vi sinh vật và enzym tiêu hóa bắt đầu công việc quan trọng của mình. Chúng phân hủy thức ăn thành các phân tử nhỏ hơn, đủ để cơ thể trẻ có thể hấp thụ hiệu quả.
Sau khi rời khỏi dạ dày, thức ăn tiếp tục di chuyển vào phần trên của ruột non. Tại đây, các phân tử dinh dưỡng được chuyển vào máu, khởi đầu hành trình cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng khắp cơ thể. Việc cơ thể trẻ có thể thực hiện quá trình này một cách hiệu quả là rất quan trọng, vì khả năng hấp thụ dinh dưỡng có thể biến đổi đáng kể.
Có những nghiên cứu cho thấy rằng mức độ hấp thụ dinh dưỡng từ thực phẩm có thể dao động từ thấp đến cao, từ 10% lên đến 90%, tùy thuộc vào cách mà cơ thể của trẻ xử lý thức ăn. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc tối ưu hóa chế độ ăn uống để đảm bảo trẻ nhận được đầy đủ dinh dưỡng cần thiết.
Mọi tế bào và cơ quan trong cơ thể trẻ đều phụ thuộc vào sự cung cấp liên tục của vitamin và khoáng chất để hoạt động bình thường. Những dưỡng chất này là nền tảng cho sự phát triển và duy trì sức khỏe toàn diện của trẻ. Nếu trẻ không nhận đủ dinh dưỡng trong một thời gian dài, điều này có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe cả về mặt thể chất lẫn tinh thần.
Để đảm bảo rằng con bạn nhận được tất cả các dưỡng chất cần thiết, việc cung cấp một chế độ ăn đa dạng là rất quan trọng. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển toàn diện mà còn hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, giúp tối ưu hóa quá trình hấp thụ dinh dưỡng.
Lý do nào khiến trẻ không hấp thu được chất dinh dưỡng?
Do bẩm sinh
Một số vấn đề di truyền hoặc bẩm sinh có thể cản trở khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng từ thực phẩm ở trẻ em. Theo các chuyên gia về tiêu hóa nhi khoa, bệnh Celiac là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng này. Đây là một rối loạn tự miễn dịch do di truyền, trong đó cơ thể không thể tiêu hóa được gluten – một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Khi trẻ mắc bệnh Celiac tiêu thụ thực phẩm chứa gluten, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng, gây tổn thương niêm mạc ruột và làm giảm khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng.
Ngoài bệnh Celiac, còn có nhiều tình trạng bẩm sinh khác ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ dinh dưỡng của trẻ. Một trong số đó là xơ nang, một rối loạn di truyền phổ biến thứ hai liên quan đến kém hấp thu. Xơ nang gây ra sự hình thành chất nhầy đặc và dính trong phổi và hệ tiêu hóa, dẫn đến việc khó tiêu hóa và hấp thụ thức ăn.
Bệnh gan mãn tính cũng là một nguyên nhân gây kém hấp thu. Các tình trạng như thiểu sản đường mật, nơi các ống dẫn mật không phát triển đầy đủ hoặc bị chặn, có thể cản trở việc bài tiết mật – một thành phần quan trọng trong quá trình tiêu hóa chất béo, dẫn đến khó khăn trong việc hấp thụ dinh dưỡng.
Không dung nạp lactose bẩm sinh, mặc dù hiếm hơn so với không dung nạp lactose xuất hiện sau 2 tuổi, cũng là một vấn đề đáng lưu ý. Trẻ mắc phải tình trạng này thiếu enzyme lactase, cần thiết để phân giải đường lactose trong sữa. Hậu quả là trẻ không thể hấp thụ lactose, dẫn đến tình trạng kém hấp thu và các triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi, đau bụng và tiêu chảy khi tiêu thụ sản phẩm từ sữa.
Những tình trạng này đều cần được chẩn đoán và quản lý kịp thời để đảm bảo trẻ nhận đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển toàn diện. Việc phát hiện sớm và can thiệp đúng cách có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe của trẻ.
Dùng sữa bị dị ứng nên không hấp thu dưỡng chất
Dị ứng thực phẩm, đặc biệt là dị ứng với sữa bò và đậu nành, ảnh hưởng đến khoảng 2-3% trẻ sơ sinh. Dị ứng sữa có thể biểu hiện qua các triệu chứng cấp tính như thở khò khè, nôn mửa hoặc phát ban. Tuy nhiên, những phản ứng này cũng có thể trở thành mạn tính, dẫn đến các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng hơn. Dị ứng sữa không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tổn thương niêm mạc ruột, gây viêm và chảy máu, từ đó cản trở khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng. Để giúp trẻ bị dị ứng sữa phát triển tốt, các bác sĩ thường khuyến nghị sử dụng các loại sữa công thức không chứa protein từ sữa bò hoặc các công thức thủy phân, nơi các protein đã được phân nhỏ để dễ dàng tiêu hóa và hấp thụ.
Bị dị tật
Ngoài dị ứng thực phẩm, các dị tật bẩm sinh của hệ tiêu hóa cũng là nguyên nhân dẫn đến kém hấp thu dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh. Những dị tật này thường được phát hiện ngay sau khi sinh, khi trẻ gặp phải các triệu chứng như nôn mửa hoặc chướng bụng. Những triệu chứng này có thể cho thấy thức ăn không thể di chuyển qua hệ tiêu hóa một cách bình thường. Một trong những tình trạng nghiêm trọng là hội chứng ruột ngắn, có thể xảy ra do bẩm sinh hoặc do phải phẫu thuật cắt bỏ phần lớn ruột bị bệnh ngay sau khi sinh. Trẻ mắc hội chứng này không có đủ bề mặt ruột để hấp thụ đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển.
Những trẻ sơ sinh mắc các tình trạng này thường cần sự can thiệp y tế đặc biệt để đảm bảo chúng nhận đủ dinh dưỡng. Đối với trẻ dị ứng sữa, việc thay thế bằng công thức sữa thích hợp là rất quan trọng. Đối với trẻ có dị tật bẩm sinh về tiêu hóa, có thể cần phẫu thuật hoặc các biện pháp điều trị khác để cải thiện khả năng tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng. Phát hiện và quản lý sớm các vấn đề này là điều cần thiết để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển của trẻ trong những năm đầu đời.
Trẻ kém hấp thu có những biểu hiện gì ?
Kém hấp thu dinh dưỡng là một tình trạng nghiêm trọng ở trẻ em, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Dưới đây là các biểu hiện phổ biến của tình trạng này mà các bậc phụ huynh cần lưu ý:
Rối loạn tiêu hóa:
- Phân lỏng và hôi: Trẻ thường xuyên đi ngoài với phân lỏng, có mùi hôi và nhiều nước, đôi khi phân có thể chưa được tiêu hóa hoàn toàn (phân sống).
- Tiêu chảy kéo dài: Đây là dấu hiệu đặc trưng của kém hấp thu, khi ruột không thể xử lý và hấp thụ chất dinh dưỡng đúng cách, dẫn đến việc phân thải ra ngoài dưới dạng lỏng.
Chậm phát triển:
- Biếng ăn: Trẻ có thể mất hứng thú với việc ăn uống, dẫn đến lượng dinh dưỡng hấp thụ không đủ.
- Tăng trưởng chậm: Trẻ không đạt được các mốc phát triển về cân nặng và chiều cao tương ứng với lứa tuổi, dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng.
Các triệu chứng tiêu hóa khác:
- Đau bụng và chướng bụng: Trẻ có thể than phiền về đau bụng thường xuyên và cảm giác đầy hơi, chướng bụng.
- Buồn nôn và nôn: Một số trẻ có thể trải qua các đợt buồn nôn và nôn, đặc biệt sau khi ăn.
Mệt mỏi và thiếu năng lượng:
- Sút cân:Trẻ có thể bị giảm cân hoặc không tăng cân, biểu hiện rõ ràng của việc không hấp thụ đủ dinh dưỡng.
- Hoạt động kém linh hoạt: Trẻ trở nên ít năng động hơn, có thể do thiếu năng lượng và các dưỡng chất cần thiết cho hoạt động thể chất.
Thay đổi khẩu vị:
- Không thèm ăn: Trẻ có thể mất hứng thú với thực phẩm mà trước đây chúng ưa thích, hoặc từ chối ăn.
Biểu hiện thiếu vi chất:
- Thiếu sắt: Trẻ có thể có biểu hiện nhợt nhạt ở niêm mạc mắt và môi, dấu hiệu của thiếu máu do thiếu sắt.
- Thiếu vitamin B1: Thiếu vitamin B1 có thể dẫn đến tình trạng phù chân, đặc biệt là ở những vùng thấp của cơ thể.
- Thiếu canxi: Trẻ có thể trải qua các cơn đau cơ, chuột rút, do thiếu hụt canxi từ chế độ ăn uống không đủ hoặc do kém hấp thụ canxi.
Dấu hiệu kém hấp thu kéo dài:
- Phù nề: Trẻ có thể bị phù ở chân hoặc các phần khác của cơ thể do giảm protein trong máu, một hệ quả của việc không hấp thụ đủ chất dinh dưỡng.
- Da khô: Thiếu hụt chất dinh dưỡng có thể làm cho da trở nên khô, kém mềm mại, thiếu sức sống.
Giải pháp nào cho trẻ biếng ăn, kém hấp thu?
Khi con bạn gặp vấn đề về kém hấp thu dinh dưỡng, điều này có thể gây lo lắng và căng thẳng cho cả gia đình. Tuy nhiên, có nhiều cách mà phụ huynh có thể áp dụng để cải thiện tình trạng này và giúp bé phát triển một thói quen ăn uống lành mạnh lâu dài. Dưới đây là một số gợi ý:
Ăn nhiều loại thực phẩm
Một chế độ ăn uống đa dạng là chìa khóa để cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho bé. Bố mẹ nên chọn lựa thực phẩm từ cả năm nhóm chính:
- Rau: Bao gồm nhiều loại rau lá xanh, củ quả để đảm bảo bé nhận được nhiều loại vitamin và khoáng chất.
- Trái cây: Trái cây cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ, rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ.
- Ngũ cốc: Chọn các sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch để cung cấp năng lượng và các chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa.
- Sữa và các sản phẩm từ sữa: Chọn các sản phẩm sữa giàu canxi và vitamin D, như sữa chua, phô mai.
- Protein: Bao gồm thịt, cá, trứng, đậu và các loại hạt để cung cấp protein cần thiết cho sự phát triển cơ bắp và sửa chữa các tế bào.
Tăng cường trái cây và rau quả
Trái cây và rau quả là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ tuyệt vời. Trẻ em thường kén chọn với nhóm thực phẩm này, nhưng có thể khuyến khích chúng bằng cách tạo ra các món ăn hấp dẫn:
- Màu sắc và hình dạng: Sử dụng các loại trái cây và rau quả có màu sắc và hình dạng khác nhau để tạo sự hấp dẫn. Bạn có thể sắp xếp chúng thành các hình vui nhộn như khuôn mặt cười hoặc hình con vật.
- Kết cấu: Thử nghiệm với các kết cấu khác nhau như trái cây tươi, nướng, hoặc xay nhuyễn để tìm ra dạng mà bé yêu thích nhất.
- Mùi vị: Thử kết hợp các loại gia vị hoặc nước chấm nhẹ để tăng cường hương vị mà không làm mất đi giá trị dinh dưỡng.
Đồ ăn nhẹ lành mạnh
Khi bé đói giữa các bữa ăn chính, hãy cung cấp những món ăn nhẹ lành mạnh để duy trì năng lượng và dinh dưỡng. Một số lựa chọn tốt bao gồm:
- Salad trái cây hoặc trái cây tươi: Giàu vitamin và chất xơ.
- Sữa chua nguyên chất và trái cây: Cung cấp probiotic tốt cho hệ tiêu hóa và canxi. Ngoài sữa chua, mẹ có thể bổ sung men vi sinh Ramsun để đường ruột luôn được cân bằng, đồng thời cũng tăng quá trình trao đổi chất giúp con tăng hấp thu hơn.
- Bơ và phô mai với bánh pita: Một nguồn cung cấp protein và chất béo lành mạnh.
- Rau củ với các loại sốt nhẹ: Như cà rốt, cần tây, hoặc ớt chuông với hummus hoặc sốt phô mai.
- Trứng luộc: Một nguồn protein tuyệt vời.
- Hạt rang khô: Như hạt hướng dương hoặc pepita (hạt bí đỏ) cung cấp chất xơ và chất béo tốt.
Xử lý các vấn đề về dị ứng và không dung nạp thực phẩm
Một số trẻ có thể gặp phải dị ứng hoặc không dung nạp một số loại thực phẩm, điều này có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và sự phát triển của chúng. Nếu bạn nghi ngờ con mình có vấn đề này:
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Đưa trẻ đi khám bác sĩ để kiểm tra và xác nhận xem có dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm nào không.
- Chế độ ăn đặc biệt: Nếu trẻ bị dị ứng hoặc không dung nạp, bạn sẽ cần điều chỉnh chế độ ăn để loại bỏ hoặc thay thế những thực phẩm gây vấn đề. Các chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn lên kế hoạch ăn uống phù hợp.
- Theo dõi phản ứng: Ghi lại các phản ứng của bé với các loại thực phẩm khác nhau để tìm ra những yếu tố có thể gây ra vấn đề.
Bằng cách áp dụng các phương pháp trên, phụ huynh có thể giúp con mình cải thiện khả năng hấp thụ dinh dưỡng, đồng thời khuyến khích các thói quen ăn uống lành mạnh suốt đời. Việc xây dựng một chế độ ăn uống đa dạng và giàu dinh dưỡng sẽ đảm bảo trẻ phát triển khỏe mạnh và toàn diện.
